Brief Raad van de Gemeente Utrecht
Aan de Raad van de Gemeente Utrecht
28-5-2020
Betreft : toekomst Straatnieuws
Beste raadsleden,
Afgelopen februari – al voor de Corona-maatregelen – hebben wij als bestuur besloten om
per 1 juli 2020 te stoppen met Straatnieuws. Dit nieuws hebben wij onlangs naar buiten
gebracht. De reacties vanuit de samenleving, en vanuit uw raad, zijn hartverwarmend en
waarderen wij zeer. In dit schrijven geven we graag verdere achtergrond en toelichting op
ons besluit, en schetsen we de contouren van een toekomst.
Achtergrond
Straatnieuws is een zelfstandige stichting die altijd zonder overheidssubsidie de eigen broek
heeft opgehouden. Verkopers kopen de krant in, en verkopen die voor een hogere prijs. Het
verschil is voor de verkoper. Ruim 27 jaar werkte dit systeem, in voor- en tegenspoed. Een
aantal momenten stond Straatnieuws aan de rand van de afgrond en iedere keer lukte het
opnieuw om door te gaan. Het exclusieve interview met Paus Franciscus in 2015 in
Straatnieuws was daarentegen een hoogtepunt.
In de afgelopen jaren is de oplage van Straatnieuws jaarlijks met tientallen procenten
afgenomen. In eerste instantie is dit opgevangen door te snijden in de kosten van het maken
en distribueren van de krant. Daarmee zijn veel tekorten opgevangen, maar niet alle
tekorten.
We hebben een uitvoerige analyse gemaakt van de oorzaak van de afname. Minder contant
geld op zak bij mensen? Opkomst van online-boodschappen doen? Is de inhoud van de krant
wel oké? Alhoewel al deze en andere punten wel enigszins bijdragen aan de afname van de
oplage, bleek uit een diepgravende analyse dat verreweg de grootste oorzaak van de afname
in de oplage de afname van het aantal verkopers is. De verkoop per verkoper is namelijk al
die tijd vrijwel gelijk gebleven. Omdat het aantal verkopers sinds 2015 met tientallen
procenten per jaar terug liep, is er sinds 2015 ook tientallen procenten minder verkoop van
Straatnieuws. De crux is de distributie van de krant, het werven en stimuleren van verkopers
en hen de meerwaarde van het verkopen van de krant meegeven. Dit geeft hen een
dagbesteding en de mogelijkheid om een sociaal netwerk op te bouwen.
Straatkranten hebben het ook in andere steden moeilijk. Maar toch gaat het daar beter dan
in Utrecht. Wij zien als voornaamste reden hiervoor de omarming van straatkranten in de
andere steden door de instellingen voor maatschappelijke opvang en begeleiding van daken
thuislozen.
Na de analyse: samenwerking
Vanuit die achtergrond hebben we net na de zomer van 2019 met medewerking van
wethouder Van Ooijen een oproep gedaan aan de Utrechtse instellingen om in een ronde
tafelgesprek na te denken over de vraag hoe Straatnieuws kan voortbestaan. Dit gesprek
vond plaats op 14 oktober 2019 op het stadskantoor. Vanuit Straatnieuws is daar de
noodklok geluid: te weinig verkopers betekent stoppen in het voorjaar van 2020.
Samengevat was de uitkomst van het gesprek dat er vanuit de Utrechtse instellingen geen
meerwaarde wordt gezien voor Straatnieuws als aanbod naar dak- en thuislozen. Wel werd
er een toekomst gezien voor Straatnieuws als platform waarbij de verhalen van dak- en
thuislozen centraal staan en verspreid worden. Verhalen die vooral worden gemaakt door de
dak- en thuislozen zelf. Met deze opdracht heeft Straatnieuws een plan gemaakt om te
komen tot een dergelijk platform. De middelen komen daarbij uit subsidies en
abonnementen. In een tweede rondetafelgesprek op het stadskantoor op 2 maart 2020
hebben wij deze plannen gepresenteerd. Conclusie van deze bijeenkomst was dat er geen
draagvlak is voor dat plan. Naar aanleiding daarvan hebben wij definitief besloten per 1 juli
te stoppen met de gedrukte versie van Straatnieuws.
Corona
Onze plannen richting het einde van Straatnieuws kregen een onverwachte wending door
het coronavirus. Er was geen gelegenheid meer voor een groots eindnummer, maar we
werden gedwongen door de omstandigheden de verkoop onmiddellijk te stoppen. Een
veilige distributie was niet langer mogelijk. Gelukkig hebben we snel een noodloket kunnen
openen, waarbij met steun van de Gemeente Utrecht de verkopers hun gemiste inkomsten
tot 1 juli kunnen ophalen. Dit noodloket is tot nu toe een groot succes. De meeste verkopers
zijn bereikt en hebben hun geld op kunnen halen aan het loket.
Nieuwe plannen
Wat ook een effect van het coronavirus en het noodloket was, is de beweging die vanuit de
stad ontstond om Straatnieuws in een nieuwe vorm door te starten. Redactie, bestuur en
vrijwilligers kwamen samen tot een nieuw plan (bijgevoegd).
De idee is om Straatnieuws om te vormen tot Straatnieuws Online. Verkopers krijgen de
mogelijkheid om zich met een kaart voor te stellen aan kopers en hierop aan te geven waar
zij hun steun voor nodig hebben. De koper kan de kaart met een QR-code scannen en kiezen
de verkoper eenmalig te steunen, of voor een periode van 3, 6 of 12 maanden. Gedurende
die periode kan de koper Straatnieuws Online lezen. Op het platform zijn hun verhalen terug
te vinden. Wekelijks kan de verkoper het gedoneerde geld ophalen bij Straatnieuws. In de
ontmoetingen die daaruit volgen staat het ontwikkelen van hun talent centraal.
Kans op succes
Naar ons idee heeft het nieuwe plan zeker een kans van slagen. De voordelen zijn dat de
structuur van verkopers blijft, dat er een middel blijft waarmee verkopers in contact kunnen
staan met mensen die zij ontmoeten op straat. Het ‘rendement’ van de verkoop is hoger, en
wij blijven zicht houden op de verkopers. Er zijn drie elementen die de kans op succes
kunnen vergroten.
Ten eerste een financiële bijdrage op korte termijn van de gemeente om de transformatie te
kunnen maken.
Ten tweede: omarming van dit initiatief door de maatschappelijke instellingen in de stad
waarbij zij een rol gaan spelen in het motiveren van mensen om Straatnieuws te verkopen.
Dit laatste met name voor die dak- en thuislozen die op straat te vinden zijn en zich door te
bedelen van een (extra) inkomen voorzien.
Ten derde: het nieuwe Straatnieuws is voor deze doelgroep een aantrekkelijk alternatief.
Het roept minder weerstand op als het wordt omarmd door de Gemeente en ondernemers,
dan bedelen. Het kan niet misgaan als er een steun in de rug komt vanuit de instellingen
waar zij ondersteuning krijgen of verblijven.
Het aantrekkelijker maken van de verkoop van het nieuwe Straatnieuws ten opzichte van
bedelen kan er voor iedereen toe leiden dat we er met Straatnieuws Online op vooruit gaan.
Dat geldt voor de dak- en thuislozen, voor de inwoners en ondernemers van Utrecht en voor
de gemeente. Dat geldt voor de hele stad.
Daar werken we graag voor.
Hiervoor vragen we uw steun.
Met vriendelijke groet,
Namens het bestuur van Stichting Straatnieuws,
Roel Freeke, voorzitter
